لجبازی در کودکان

در این مقاله می خوانیم :

مقدمه
سن لجبازی در کودکان
علل لجبازی در کودکان
7 رفتار که منجر به لجبازی در کودک می شود
درمان لجبازی
راه های کنترل لجبازی
سوالات متداول والدین

لجبازی در کودکان با مصمم بودن آن ها تفاوت های زیادی دارد. بنابراین ابتدا باید مشخص کنیم که آیا یک کودک لجباز است یا یک کودک مصمم؟

مصمم بودن، به معنای سماجت و سخت کوشی به صورت مثبت در راستای رسیدن به یک یا چند هدف مفید و غلبه بر موانع موجود بر سر راه، آورده شده است. بنابراین تلاش و سماجت کودکی که در یک زمینه  فعالیت دارد و برای رسیدن به موفقیت تلاش می کند با لجبازی کودکی دیگر بر سر اهدافی بی ارزش یکسان تلقی نمی شود.

کودک لجباز به هیچ وجه آماده ی پذیرش تغییر در شیوه ی خود نیست. گاهی حتی هدف خاصی را دنبال نمی کند، بلکه فقط و فقط به دنبال مخالفت هست. مثلا بی هدف از انواع غذاها ایراد گرفته و یا حاضر به پوشیدن هیچ کدام از لباس های خود نیست.

درواقع، سرسختی و سماجت دو حالت دارد که حالت مثبت آن را اراده ی قوی تشکیل داده و حالت منفی را لجبازی پر کرده است. 

  • سن لجبازی در کودکان
  • آیا لجبازی در کودک سن دارد؟
  • سن چه تأثیری بر لجبازی در کودکان دارد؟
  • آیا لجبازی در کودک با رشد او برطرف می‌شود؟
    این‌ها سؤالات مهم و تأثیرگذاری هستند که باید پاسخ داده شوند.
    سن لجبازی در کودکان متفاوت می باشد و به عوامل مختلفی مربوط می شود. این عوامل می‌توانند توسعه روانی و اجتماعی کودک، محیط خانوادگی و تجربه‌های قبلی کودک باشند.
    به‌طور عمومی، لجبازی در کودکان بیشتر در سنین پیش‌دبستانی و دبستان رخ می‌دهد.

در سنین پیش‌دبستانی (۳ تا ۶ سالگی)، کودکان ممکن است به دلیل توسعه قدرت اراده و خودمختاری بیشتر، رفتارهای لجبازانه نشان دهند. در این سن، کودکان در حال یافتن هویت و استقلال خود هستند و به تجربه نوآوری و کشف می‌پردازند.

در سنین دبستان (۷ تا ۱۲ سالگی)، کودکان نیز ممکن است رفتارهای لجبازانه نشان دهند.
در این سن، کودکان در حال رشد و توسعه هستند و می‌خواهند کنترل بیشتری بر روی زندگی خود داشته باشند. آن‌ها ممکن است به استقلال خود اصرار کنند و در قبال نظرات و دستورات بزرگ‌ترها، مقاومت کنند. به هر حال، مهم است به یاد داشته باشید که هر کودک منحصربه‌فرد است و لجبازی در کودکان ممکن است در هر سنی رخ دهد. 

نکته مهم این است که رفتار با کودک لجباز باید با توجه به سن و شرایط ذهنی وی باشد. برای مثال، علت و سرمنشأ لجبازی در کودکان زیر ۷ سال با علل لجبازی در کودکان بالای ۷ سال یا لجبازی در کودکان استثنایی، به‌طور کلی متفاوت است.

اگر رفتار کودک شما طبیعی نیست و در طولانی مدت به مشکل تبدیل شده است، اگر برخورد با کودک لجباز و پرخاشگر را نمی‌ دانید می توانید از مشاوران و روانشناسان کودک کمک بگیرید. عوامل مؤثر بر رشد کودک را بشناسید و شناخت شیوه رفتار کودکان در شرایط مختلف را مطالعه کنید تا بهترین رفتار والدین در برابر لجبازی کودکان را بیاموزید.

علل لجبازی در کودکان

  • چرا فرزندم لجبازی میکنه؟

چند علت عمده وجود دارد که منجر به لجبازی کودک می‌شود. این علت‌ ها در سایه درک نیازها و خواسته‌ های کودکان است. کودک نیز همانند ما، نیازهایی دارد که باید درک شده و پاسخ داده شوند.

چند نمونه از نیازهای اصلی کودکان به‌ صورت زیر است:

نیاز به استقلال: کودکان دوست دارند برخی کارها را خودشان انجام دهند و مسئولیت آن ها را برعهده بگیرند.

نیاز به خودمختاری: کودکان نیاز دارند در برخی مواقع و شرایط، خودشان تصمیم‌گیرنده اصلی باشند. موضوعی که برای بسیاری از والدین قابل درک نیست و مورد غفلت قرار می‌گیرد.

نیاز به دیده شدن: کودکان می‌خواهند دیده شوند و کارهایی انجام دهند که توجه والدین را به خود جذب کنند.

عدم نیاز به مقایسه ‌شدن: کودکان دوست دارند کارهایی که کودک دیگر انجام می‌دهد و مورد تشویق قرار می‌گیرد را عیناً انجام دهند. اگر از سوی والدین منع شوند، لجبازی خواهند کرد.

حال اگر من والد، نیازهای کودک خود را نادیده گرفته و درک نکنم چه خواهد شد؟ نتیجه روشن است. اگر رابطه و گفتگوی صحیح با کودک را بلد نیستید. اگر مدام در حال امرونهی و باید و نباید هستید و اگر رابطه مثبت، سازنده و صمیمی را با وی در پیش نگیرید، با لجبازی کودکانه فرزند خود روبرو خواهید شد.

دلایل لجبازی در کودکان

هیچ علت مشخصی برای اختلال نافرمانی مقابله ای شناخته نشده است. علل کمک کننده می تواند ترکیبی از عوامل ارثی و محیطی باشد، از جمله:

ژنتیک:تمایل طبیعی و یا خلق و خوی کودک و احتمالاً تفاوت های عصبی در نحوه عملکرد اعصاب و عملکرد مغز.

شرایط محیطی:مشکلات مربوط به فرزندپروری که ممکن است شامل عدم نظارت ، نظم متناقض یا سخت گیرانه و یا سوء استفاده یا غفلت باشد.

 

7 رفتار که باعث لجبازی در کودکم می‌شود؟

  • داشتن انتظارات بیش از حد
  • عدم گذراندن وقت با کودک خود
  • امر و نهی‌ بیش از حد و بایدها و نبایدهای غیرمنصفانه
  • نه گفتن مدام به درخواست‌ها و نیازهای کودک
  • عدم توانایی والدین در برقراری ارتباط مؤثر و گفتمان با کودک
  • عصبانیت و پرخاشگری والدین
  • تنبیه کردن

راه های درمان لجبازی در کودکان

درمان لجبازی کودکان بسیار مهم و ضروری است. چرا که لجبازی نه تنها باعث آسیب به خود کودک بلکه سبب ایجاد مشکلات روحی برای والدین آن ها نیز می شود زیرا همان طور که گفتیم تحمل کج خلقی های کودکان کار بسیار سخت و طاقت فرسایی می باشد.

در همین راستا روش های درمانی زیادی برای لجبازی کودکان وجود دارد که توسط بسیاری از روان شناسان خبره قابل ارائه بوده و در صورت نیاز، مراجعه به آن ها بسیاری از مشکلات را رفع خواهد کرد.  

راه های کنترل و برخورد با لجبازی در کودکان

حفظ آرامش خود: گرچه رویارویی و تحمل لجبازی کودکان کاری دشوار و عصبی کننده است، اما بهتر آن است که در این گونه مواقع خود را کنترل کرده و به جای آن که هر گونه واکنشی از خود نشان دهید، از یک تا ده شمرده یا یک لیوان آب بنوشید.

چرا که در غیر این صورت نه تنها مشکل شما حل نمی شود، بلکه شدت بیشتری هم پیدا می کند. در ضمن این نکته را هم بدانید که لجبازی کودکان به هیچ وجه نشانگر کم هوشی آن ها یا بد بودن والدین آن ها نیست، پس آرامش خود را حفظ کنید.

بی توجهی کامل به لجبازی در کودکان: همان طور که گفتیم علت اصلی بیشتر لجبازی های کودکان، جلب توجه است. حتی جلب توجه منفی نیز باعث تشدید لجبازی می شود. بنابراین از هر گونه عصبانیت، دعوا و خشم و یا حتی اخم پرهیز کرده و طوری رفتار کنید که گویی اصلا کارهای منفی کودک ندیده و نشنیده اید.

به هیچ وجه در راستای آرام کردن کودک نیز تلاش نکنید. البته این گونه رفتار کردن در ابتدای کار بسیار سخت است و حتی باعث بالا گرفتن لجبازی کودکان هم می شود. اما پس از گذشت مدتی با مشاهده ی بی توجهی و عدم جلب توجه مثبت یا منفی شما، کودک دست از لجبازی برخواهد داشت. 

پاداش برای رفتارهای خوب: بدین منظور کافی است که هنگامی که هرگونه رفتار شایسته ای از کودک خود می بیند، شخص کودک را مورد تشویق قرار دهید.

در اندک فرصت هایی که کودک شما خواسته ی خود را به صورت معقول و بدون لجبازی بیان می کند به سرعت، او و شخصیت اش را مورد تشویق و توجه مثبت قرار دهید. بدین ترتیب او می آموزد که بدون لجبازی و کج خلقی مسیری هموارتر برای رسیدن به تمایلاتش خواهد داشت. 

 

جریمه برای رفتارهای بد: در این جا می توانید هنگامی که رفتار بدی از فرزندتان سر می زند، جریمه ای برای او در نظر بگیرید. دقت داشته باشید که هنگام وضع چنین جریمه ای، به هیچ وجه عصبی یا خشمگین نشده و در کمال آرامش برای او توضیح دهید که به چه دلیل تنبیه می شود و دقیقا چه جریمه ای در انتظار اوست.

هنگام وضع جریمه ها فکر تنبیه بدنی را از ذهن خود دور سازید. به هیچ وجه کودکان را با جریمه های ترسناک نظیر تاریکی و تنهایی تهدید نکنید. بلکه به عنوان مثال حق تماشای تلویزیون را از او بگیرید.

دقت کنید که جریمه ای که در نظر می گیرد قابل اجرا باشد و در سخن و عمل شما مغایرتی وجود نداشته باشد. در ضمن در مورد رفتارهای بد برخلاف رفتارهای خوب، خود عمل ناپسند را خطاب قرار داده و به شخصیت فرزند خود حمله نکنید. یعنی بگویید رفتار بد او را دوست ندارید به جای این که بگویید خود کودک را دوست ندارید. 

تعیین حد و مرز برای کودک: بدین منظور ابتدا کنترل گری روی رفتارهای کودک را کنار بگذارید و قید و بندهای سخت گیرانه را حذف کنید. اما به او بفهمانید که باید در چارچوب مشخصی رفتار کرده و در صورتی که از این چارچوب فراتر رود، به هیچ وجه توجهی را جلب نخواهد نمود. 

قاطع اما مهربان باشید: بهتر است این موضوع در ذهن خود به عنوان پدر یا مادر بپذیرید که قاطعیت و مهربانی با هم هیچ منافاتی ندارند.

لذا اگر شما والدی قاطع باشید، به هیچ وجه در مهر پدری یا مادری شما، خدشه ای ایجاد نمی شود. بدین ترتیب کودک متوجه خواهد شد که باید سطحی از توقعات والدین را برآورده سازد و در غیر این صورت والدین از او ناراحت خواهند شد.
لذا در همین راستا سعی کنید تا گفتار و رفتار شما یکدیگر را تایید کنند.

به عنوان مثال اگر به عنوان جریمه موضوعی را تعیین می کنید و به زبان می آورید به طور قطع آن را اجرا هم بنمایید و اگر قادر به انجام آن نیستید، به هیچ وجه در باب انجام آن جملاتی را به زبان نیاورید. 

 

آموزش عملی: بسیاری از والدین به دنبال تکنیک های زیادی برای حل مشکلات کودک خود مانند بحث لجبازی کودکان می باشند، تا کودکی ایده آل تربیت کنند. حال آن که برای داشتن یک کودک ایده آل بهتر است والدین از خود شروع کرده و خود را به فردی ایده آل تبدیل کنند. سپس به صورت خودکار و عملی، کودک آن ها نیز رفتارهای درست را یاد گرفته و رفتارهای غلط را کنار می گذارد. 

پاسخ صحیح به خواسته های منطقی کودک: به منظور کاهش لجبازی کودکان توصیه می شود تا به خواسته های منطقی او پاسخ های مناسبی داده شود تا از نق زدن و لجبازی های خسته کننده ی آن ها کاسته شود. این پاسخ مناسب باید از سرعت و کیفیت کافی برخوردار باشد. به طوری که نیاز او را به جلب توجه ارضا نماید. 

صحبت با کودک: به شما والدین عزیز توصیه می کنیم تا زمان کافی برای صحبت با کودک خود اختصاص دهید و به حرف های او با تمرکز گوش فرا دهید. همین امر سبب می شود تا کودک به حد کافی توجه مثبت از شما دریافت کرده و دیگر نیازی به لجبازی و جلب توجه منفی نداشته باشد.

در ضمن ممکن است موضوعی سبب آزرده خاطر شدن او شده باشد که شما بی اطلاع هستید. به عنوان مثال شاید علت لجبازی کودکان بر سر رفتن به مدرسه، آزار و اذیت هایی است که توسط دوستان یا معلمان در حق کودک انجام می شود. 

همکاری با کودک: این مورد برای زمانی است که کودکان برای انجام کاری شروع به نق زدن می کنند. لذا شما می توانید با آن ها همراه شده و کمی به کودکان کمک کنید. همکاری شما با کودکان تاثیر مطلوبی بر کاهش لجبازی آن ها خواهد داشت. 

دادن حق انتخاب به کودک از طریق ارائه ی چند گزینه: کودکان نیاز دارند تا حق استقلال طلبی آن ها ارضا شود. به همین دلیل بهتر است در یک چارچوب معین به آن ها چند گزینه ارائه دهید. مثلا مقاومت کودکان در برابر پوشیدن لباس گرم در فصول سرد سال بسیار شایع است. اما نپوشیدن آن ها نیز امکان پذیر نیست.

بنابراین می توانید به منظور جلوگیری از ایجاد تنش و بروز لجبازی کودکان، چند گزینه از لباس های گرم را به او معرفی کنید تا خودش از بین آن ها انتخاب کند. مثلا به او بگویید که دوست دارد تا کاپشن زرد خود را همراه با چکمه های توسی بپوشد یا پلیور سرمه ای همراه کتونی های زرشکی را انتخاب می کند.

بدین ترتیب هم کودک حس استقلال می کند و در راستای کسب آن دست به دامن لجبازی نمی شود و هم هدف شما تامین شده و لباس گرم بر تن کودک دلبندتان می نشیند. 

از مصالحه به جای اجبار استفاده کنید: بهتر است مشکلات خود و کودکتان را از طریق مصالحه حل کنید و از هر گونه اجبار و زور خودداری نمایید. مثلا زمانی که کودک شما به جای رفتن به تختخواب تماشای تلویزیون را ترجیح می دهد، نباید دست او را گرفته و به زور به سمت اتاق خواب ببرید.

بهتر است در این گونه موارد به او بگویید تا یک ربع دیگر برای تماشای تلویزیون وقت دارد و بعد از آن باید به رخت خواب برود. برای بچه های کوچکتر می توانید از جایگاه عقربه های ساعت استفاده کنید.

سوالات متداول

۱. چه علائمی به لجبازی در کودکان اشاره دارد؟

  • علائمی مانند عدم اطاعت، مقاومت در برابر قوانین و مقررات، و عدم همکاری می‌تواند به این مشکل اشاره داشته باشد.

۲. آیا لجبازی در کودکان قابل درمان است؟

  • بله، با روش‌های مختلف از جمله مشاوره و مدیریت رفتاری، لجبازی قابل مدیریت و درمان است.

۳. چگونه می‌توان به کودک لجباز کمک کرد؟

  • با ارائه ساختار، تقویت رفتارهای مثبت، و استفاده از تکنیک‌های مدیریت رفتاری می‌توان به کودک کمک کرد.

۴. آیا عوامل محیطی می‌توانند لجبازی را تشدید کنند؟

  • بله، عواملی مانند محیط نامناسب خانوادگی یا محیط تحصیلی، نقصان مهارت‌های ارتباطی، و ناکارآمدی در مدیریت رفتار می‌توانند این مشکل را تشدید کنند.

۵. چه راهکارهایی برای مدیریت و کنترل لجبازی وجود دارد؟

  • ایجاد ساختار و قوانین محیطی مثبت، تشویق به رفتارهای مطلوب، و ارائه پاداش و تشویق می‌توانند به مدیریت لجبازی کودکان کمک کنند.
 
 

بدون دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *